يكي از اختلالات شديد رواني سايكوز يا روان‌پريشي مي‌باشد. در اين بيماري ارتباط فرد با واقعيت قطع مي‌شود، رابطه‌اش با افراد ديگر دچار آسيب است و حتي امكان بستري شدن بيمار وجود دارد. اين افراد نسبت به اختلالات خود ناآگاهند و در دنياي خاص خود به سر مي‌برند. از دسته‌ بيماري‌ها و اختلالات سايكوز مي‌توان به اسكيزوفرني و اختلال دوقطبي اشاره كرد.

در اختلال نوروز بر خلاف روان‌پريشي، فرد به وجود مشكلاتي در خودش آگاه است و اين مشكلات صدمه‌اي به عملكردهاي اصلي شخصيت نمي‌زنند. اختلالات نوروز فرد را دچار روان‌پريشي و ازهم گسيختگي نمي‌كند. در واقع سايكوز و نوروز هر كدام نام يك اختلال نمي‌باشند، بلكه هر يك وضعيتي را شرح مي‌دهند كه اين وضعيت مي‌تواند خود شامل چند اختلال ديگر باشد. در ادامه اين مطلب به بيماري‌هاي سايكوز و تفاوت آن با نوروز مي‌پردازيم.
منبع: سايكوز يا روان‌پريشي | تفاوت سايكوز و نوروز در چيست؟

سايكوز يا روان‌پريشي چيست

سايكوز يا روان پريش يك اصطلاح ادراكي مي‌باشد كه در آن فرد از چيزهايي كه وجود ندارد تجربه‌هاي حسي دارد و يا در واقعيت داراي اعتقادات بي‌پايه است. فرد امكان دارد در طول دوره بيماري، از تجربه توهم يا بدگماني شكايت كند يا بگويد چيزهايي را مي‌بيند و مي‌شنود كه وجود خارجي ندارند. درك او از واقعيات و محيط اطراف با ديگر انسان‌ها متفاوت است. اين اتفاقات ‌مي‌تواند براي بيمار بسيار وحشتناك باشد و گاهي اوقات علائم آن با حمله كلامي يا فيزيكي به اطرافيان و آسيب زدن به آنها همراه مي‌شود. پزشكان در اين مرحله ناچار به بستري بيمار مي شوند.

نِوروز چيست

اختلالات نِوروز، دسته‌اي ديگر از بيماري‌هاي رواني مي‌باشند كه بر خلاف اختلالات سايكوز، خود بيمار به اين اختلال آگاهي دارد و غالبا عملكردهاي اصلي شخصيت را تحت تاثير قرار نمي‌دهد. از جمله موارد رايج و شناخته شده‌ي نِوروز، اضطراب، وسواس، و فوبيا هستند. در اختلالات نوروتيك (نوروزها) كيفيت زندگي بيمار مورد هدف قرار مي‌گيرد. در سومين چاپ كتاب DSM-III كه در سال۱۹۸۰ بود، اصطلاح نوروز را از اين كتاب حذف كردند.

نشانه‌هاي بيماري سايكوز

توهم: وقتي كسي دور و برشان نيست حس مي‌كنند صداهايي مي‌شنوند، ادراكات و احساسات عجيبي دارند كه نمي‌توانند توضيح‌شان دهند، چيزها يا افرادي را مي‌بينند كه در واقع آنجا نيستند.

هذيان: باورهايي دارند كه از نظر ديگران با عقل جور در نمي‌آيند يا اصلا با فرهنگ شخص هم‌خواني ندارند، فكر مي‌كنند نيروهاي خارجي تحت كنترل اعمال و احساسات آنها هستند، اتفاقات يا نظرات كوچك معناي زيادي دارند، قدرت‌هاي خاصي دارند، در حال انجام مأموريت سري‌اند، يا حتي ادعاي خدا بودن مي‌كنند.

آشفتگي: در افكار، صحبت‌ها و رفتارشان اختلال وجود دارد، مشكلاتي در تمركز كردن دارند. همچنين نشانه‌هاي خفيف‌تر ديگري در روان‌پريشي ديده مي‌شود كه عبارتند از: احساس شك و بدگماني، اضطراب فراگير، ادراكات تحريف شده، افسردگي، وسواس فكري و مشكلاتي در خواب.

علل سايكوز يا روان‌پريشي

هنوز علت مشخصي براي اين بيماري تعيين نشده است. اما مي‌توان تركيبي ازعلل ژنتيكي، وراثتي و داشتن استرس زياد و مشكلات در محيط زندگي را براي آن برشمرد. احتمال ابتلا به سايكوز به دنبال يك اتفاق ناگوار همچون از دست دادن ناگهاني عزيزي، يا داشتن اختلالات رواني ديگر، ضربه مغزي، آلزايمر و پاركينسون مي‌تواند افزايش يابد.

تفاوت‌هاي سايكوز و نِوروز

گاهي در روان‌شناسي اختلالات رواني را به دو گروه كلي نوروتيك (Neurotic Disorders) و سايكوتيك (Psychotic Disorders) تقسيم‌بندي مي‌كنند. سايكوز و نوروز نام يك بيماري يا اختلال نمي باشند، بلكه اختلاف آنها بر اساس شدت بيماري و وجود يا عدم آگاهي نسبت به اختلال خود است.

اصطلاح سايكوز از تركيب دو كلمه يوناني “psyche” يعني روان و “o sis” يعني وضعيت غيرطبيعي به وجود آمده است. معناي كلي آن وضعيت رواني غرطبيعي مي‌باشد كه حالت‌هاي مختلفي دارد. اما نوعي قطع ارتباط با واقعيت اساسي‌ترين مشخصه آنهاست. اين اختلال يك وضعيت نابسامان رواني است كه بيمار نمي‌تواند با دنياي واقعي ارتباط برقرار كند و از واقعيات درك صحيحي داشته باشد، همانند بيماراني كه دچار توهم و جنون مي‌باشند.

شدت بيماري

سايكوز اشاره به روان‌پريشي (اختلال شديد) دارد. روان‌پريشي به وضعيت رواني غيرطبيعي گفته مي‌شود كه مفهومي در روان‌پزشكي است و براي حالات رواني‌ بكار مي‌رود كه غالبا با «از دست دادن تماس با واقعيت» همراه است. در سايكوز اختلالات رواني جدي است كه بيمار در طول آن‌ها امكان دارد به توهم و هذيان دچار شود.

ولي نوروز به روان‌نژندي يا روان‌رنجوري (اختلال خفيف) اشاره دارد. در افراد روان‌نژند ويژگي‌هاي بسيار رايجي چون اضطراب در اختلال اضطرابي وجود دارد.

آگاهي داشتن به علائم

مهمترين تفاوت اختلال سايكوز و نوروز، ميزان آگاهي فرد نسبت به حالت خودش مي‌باشد. مثلا در فرد نوروتيك هم امكان توهم وجود دارد و شايد او صحنه‌هايي را ببيند كه دور واقعيت است، اما خودش به پوچ و بي‌اساس بودن انها آگاه است و مي داند كه بايد به دنبال درمان برود.

ولي فردي كه به اختلالات سايكوتيك مبتلاست، توهم و خيالات خود را واقعي مي‌پندارد. يعني نمي‌داند دچار توهم مي باشد، در نتيجه نيازي نمي‌بيند به درمان اقدام كند. اسكيزوفرني از نمونه‌هاي بارز اختلالات سايكوز است.

ميزان تاثير در اطرافيان و محيط

در اختلالات نوروتيك، بيشتر خود فرد از وضعيت‌ها و بيماري‌هايي كه دارد رنج مي‌برد (مانند وسواس، اختلالات اضطرابي و ترس‌هاي مرضي).اما سايكوز كه به آن جنون هم اطلاق مي‌شود، يك نوع قطع ارتباط با واقعيت همراه با هذيان (عقايد غلط درباره وقايع يا اشخاص) و توهم (ديدن يا شنيدن چيزهايي كه وجود خارجي ندارند) مي‌باشد.

درصد شيوع آنها

سايكوز يا روان‌پريشي در ميان بيماري‌هاي پزشكي درصد كمي دارد. يعني تنها پنج درصد بيماري‌هاي روانپزشكي در اين دسته قرار مي‌گيرند و در كل جمعيت فقط حدود يك درصد شيوع دارد. ولي بيماري‌هاي نوروز از آنجا كه به خطرناكي سايكوز نيستند، شيوع بيشتري هم دارند.

سخن آخر

همانطور كه گفتيم سايكوز يك بيماري روحي و روانيست كه بايد بسيار جدي بگيريد. زيرا عواقب اين بيماري نه تنها زندگي خود بيمار، بلكه زندگي اطرافيانش را نيز دچاره مخاطره و تغيراتي مي‌كند. مهمترين مسأله در اين رابطه توانايي برقراري ارتباط موثر و داشتن رفتار صحيح با بيمار است. زيرا اثرات و شدت علائم بيمار ممكن است اطرافيانش را نيز تحت تاثير قرار دهد و مانع رفتار درست با او شود. بنابراين در اين شرايط لازم است علاوه بر خود بيمار، نزديكانش نيز براي بهبود بيمار و توانايي تحمل فشارهاي رواني از يك روانشناس كمك بگيرند.

براي دريافت مشاوره در زمينه سايكوز و روان پريشي مي‌توانيد در ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360 با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد.